Ik kan er niet meer van slapen

Al die maatregelen van de overheid en de effecten daarvan op onze samenleving, ik kan er niet meer van slapen. Het lijkt wel alsof wij niet meer kunnen omgaan met onzekerheid. Omdat voor elk risicootje - zowel in relatie tot het virus als bijvoorbeeld de arbeidsmarkt- talloze regels worden afgekondigd, procedures worden ingeregeld en controles uitgevoerd. Iets wat mij benauwd omdat het aanvoelt alsof wij in slaap worden gesust.

Nu zou mijn onrust een gevolg kunnen zijn van dat ik zie hoezeer de overheid zijn best doet de organisatiestructuur van dienstverbanden in stand te houden. Zonder zich ervan bewust te zijn - althans zo lijkt het voor mij - dat zij op die manier de ontwikkeling van talent naar vakmanschap én bereidheid om te ondernemen de kop indrukken, terwijl zij er naar eigen zeggen alles aan (willen) doen om dat te bevorderen en daar miljoenen publiek geld aan spenderen. Een waarneming die wordt bevestigd als ik ondernemers vraag naar hun beleving. Volgens die zelfstandigen is het vermogen je razendsnel aan te passen aan wat de opdrachtgever wenst, met stip de belangrijkste (rand)voorwaarde. De talloze regeltjes waaraan dient te worden voldaan, ervaren zij dan ook als een belemmering. Niet alleen omdat zo hun vermogen zichzelf te reguleren steeds verder wordt ingeperkt, maar ook hun ruimte om te ondernemen. Ook vanuit andere sectoren zoals bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs hoor ik dat de regeldruk als een belemmering wordt ervaren, omdat het ten koste gaat van de tijd om iemand te verzorgen of kennis over te brengen.
Het zijn deze verhalen waardoor ik begrijp dat de geschiedenis van arbeid een equivalent is voor de ontwikkeling naar zelfbeschikking, de ruimte om erkenning voor je talent en vakmanschap uit jezelf halen. Met andere woorden: dat de slaven die in de Griekse oudheid nog werden uitgesloten van zeggenschap zich hebben ontwikkeld tot de werknemers van nu, met als constante factor dat zij voor hun inkomen afhankelijk waren van de banen die de werkgevers creëren. Tót aan de digitale revolutie in het jaren negentig, want sindsdien zijn de rollen omgedraaid. Heden zijn de werkgevers afhankelijk van de kennis die de werknemers toevoegen aan hun verdienmodel, wat de laatst genoemden overigens ook in staat stelt hun eigen werk te scheppen.

Een ontwikkeling die al met al tot gevolg heeft dat sindsdien het samenwerken van zelfstandigen in netwerken de basis is van onze economie. Daarom vind ik het bijvoorbeeld vreemd dat het behoud van vaste banen nog steeds de voorkeur krijgt boven het stimuleren van hun ondernemerschap. En dat terwijl onze kenniseconomie het al zo zwaar te verduren heeft. Tegelijkertijd denk ik: dat ik toch niet de enige kan zijn die dat zo ziet. Dat om onze welvaart en ons welzijn overeind te houden en weer te laten groeien er allereerst ruimte nodig is. Zowel voor de zelfstandigen als voor de burgers omdat ondernemerschap niet gaat over het opvolgen van regels maar over ieders intrinsieke motivatie en creativiteit.